Budowa instalacji z rur wielowarstwowych i kształtek zaprasowywanych jest jednym z ulubionych systemów stosowanych przez hydraulików. Według instalatorów PEX AL / PEX to najszybszy system do wykonania instalacji wodnej i centralnego ogrzewania wraz z ogrzewaniem podłogowym. Szybki montaż rur wielowarstwowych jest jego główną zaletą, ale nie jedyna!
Rura wielowarstwowa to nie tylko PEX AL / PEX
Do wykonania instalacji ciepłej i zimnej wody oraz centralnego ogrzewania mamy do wyboru wielu producentów. Proponując system konkretnego producenta, kieruję się przede wszystkim: własnym doświadczeniem, preferencjami instalatora i budżetem inwestora.
Rysunek poniżej przedstawia budowę rury wielowarstwowej:
Poniżej przedstawiam niektóre rodzaje rur wielowarstwowych, jakie spotykamy na polskim rynku (rodzaje rur pex).
PE-X/AL/PE-X (pex al / pex)
Rury te produkowane są z polietylenu z różnego rodzaju sieciowaniem. Sieciowanie sprawia podniesienie odporności na temperaturę i uszkodzenia mechaniczne. Wyróżniamy 4 metody sieciowania o odpowiednim oznakowaniu producenta:
- nadtlenkowa – PE-Xa
- silanowa – PE-Xb
- wiązką elektronów – PE-Xc
- azowa PE-Xd
Taką rurę w ofercie ma firma FERRO, VIEGA.
PE-RT/AL/PE-RT (pert al pert)
Rura wielowarstwowa, wytwarzana z kopolimeru polietylenu o podwyższonej odporności na temperaturę. Zbudowana od wewnątrz i na zewnątrz z warstwy PE-RT przedzielona aluminium.
Tego typu rury występują w ofercie: Tweetop, Perfexim.
PE-X/AL/PE (pex al / pe)
Rura wielowarstwowa, która na zewnątrz ma warstwę PE, wewnątrz warstwę PE-X, a w środku aluminium.
PE-RT/AL/PE-HD (pert al pehd)
Rura wielowarstwowa, która w środku ma warstwę aluminium, wewnątrz PE-RT, a na zewnątrz warstwę PE-HD.
Przede wszystkim każda z rodzajów rur, jak i każdy producent ma odpowiednie dopuszczenia do stosowania ich w instalacjach, zgodnie z polskimi przepisami. Parametry pracy we wszystkich typach rur są bardzo zbliżone: temperatura max do 90-95°C, przewodność cieplna od 0,35 do 0,45 W/m x K. Sama rura to nie wszystko. Niezbędne są jeszcze:
Kształtki zaprasowywane
Po pierwsze mosiądz lub PPSU: to z tych materiałów produkowane są kształtki pex do instalacji wodnej i centralnego ogrzewania. Po drugie konstrukcja kształtek pozwala na stosowanie odpowiednich szczęk zaciskowych w zależności od producenta. Najczęściej występujące rodzaje szczęk to: U, TH i H.
Zastosowanie kształtek zaprasowywanych powoduję, że jest to najszybszy sposób na wykonanie instalacji wodnej i centralnego ogrzewania w każdym domu. Instalację wodną i grzejnikową wykonuję się w przeciągu jednego dnia. Pomijam tu układanie ogrzewania podłogowego, ze względu na powierzchnię i gęstość ułożenia, czas jej rozkładania jest trudny do określenia.
Kształtki skręcane do rur pex al / pex (instalacja pex skręcana)
Przede wszystkim mosiężne kształtki skręcane, zapewniają pewne połączenie i są alternatywą dla złączek zaprasowywanych. Podobnie jak „zapras”, maksymalna temperatura pracy to 90°C przy ciśnieniu do 6 bar, a maksymalne ciśnienie do 10 bar przy temperaturze do 60°C.
Połączenie rur z kształtką
Podstawą prawidłowego połączenia rury z kształtką jest skalibrowanie wnętrza rury. Kształtki są zabezpieczone pierścieniami uszczelniającymi (oring). Wyjątkiem jest system Viega Smartpress, gdzie połączenia są bez o-ringów. Ponieważ tylko ucięta rura, może uszkodzić uszczelki, należy użyć kalibratora do jej skalibrowania. Następnie za pomocą gradownika, zgradować krawędź rury co uchroni uszczelki przed uszkodzeniem. W zależności od systemu zaprasowywanego czy skręcanego możemy już łączyć rurę z kształtką. W przypadku zaprasowywanego systemu wsuwamy rurę w tulejkę i zaprasowujemy odpowiednią szczęką. Przy złączkach skręcanych nasuwamy nakrętkę i pierścień na rurę, wsuwamy rurę na kształtkę i dokręcamy kluczem. Wideo poniżej:
Wykonanie połączenia zaprasowywanego
Do prawidłowego wykonania połączenia zaprasowywanego potrzebne są narzędzia.
Zaciskarka – ręczna lub elektryczna ( 230 lub akumulatorowa).
Koszt ręcznej na allegro rozpoczyna się od 300 zł.
dla porównania możesz kupić zestaw za 599 zł wyposażony w nożyce, sprężyny, kalibrator z gradownikiem i oczywiście samą zaciskarkę z kompletem szczęk U: 16, 20, 25, 32 mm i TH 16, 20, 26, 32 mm
UWAGA !!! Taką procedurę należy powtarzać przy każdym połączeniu, aby zapewnić szczelność instalacji na długie lata.
Kształtki skręcane pod tynk. Czy można stosować?
Według mnie skoro producent podaje takie same parametry dla obydwu tych połączeń i nie wyklucza takiej możliwości, to nie ma się czego bać. Aby prawidłowo wszystko działało, należy wziąć pod uwagę rozszerzalność cieplną. Rury powinny być osłonięte otuliną, a przynajmniej peszlem. Zapewnia to izolację termiczną, bo po co grzać ściany i podłogę. Według instalatorów kształtki też możliwie dokładnie powinny być odizolowane od zaprawy. Przed stałym zasłonięciem kształtek należy wykonać próbę ciśnieniową, aby później uniknąć przykrych niespodzianek.
Zrobić samemu czy zlecić fachowcowi?
Majsterkowicz poradzi sobie z małą przeróbką lub naprawą. Cała instalacja wodna i grzewcza to nie tylko wykonanie szczelnych połączeń. Rozprowadzając instalację, należy zachować odpowiednie średnice i kolejność prac. Wymaga to doświadczenia, które nabywa się przez lata.
Rura wielowarstwowa do ogrzewania podłogowego.
Rura z wewnętrzną wkładką aluminiową idealnie nadaje się do ogrzewania płaszczyznowego, ponieważ jej parametry i elastyczność pozwalają na ułożenie jej pod elastyczną posadzką. Można ją stosować zarówno w instalacjach z kotłami kondensacyjnymi niskotemperaturowymi, jak i z kotłami na paliwa stałe, w których temperatura dochodzi do 90°C.
Aby lepiej poznać ogrzewanie podłogowe, zapoznaj się z wywiadem z projektantem takich instalacji.
Podsumowanie
Występuje wiele rodzajów systemów rur wielowarstwowych np. PEX AL / PEX. Systemy te, przeznaczone są do zastosowania w każdej wodnej instalacji w naszym domu. Na rynku jest wielu producentów takich systemów instalacyjnych, dlatego też jest w czym wybierać. Z pewnością najważniejszą rzeczą jest wykonanie całej instalacji systemem jednego producenta. Jest to konieczny warunek do zachowania gwarancji. Staranne przygotowanie połączeń zapewni długoletnią bezawaryjną eksploatację.
Napisz, proszę w komentarzu swoje doświadczenia, wątpliwości, pytania odnoście instalacji z rur wielowarstwowych. Zajrzyj również do poprzedniego wpisu o systemie PP zgrzewanym i zapisz się do newslettera, aby nie przegapić kolejnego wpisu: Czy miedź jest idealnym rozwiązaniem w domowej instalacji hydraulicznej?
a mi fachowiec mówi że poprzedni zpitolili gdyż skręcane się rozłączają pod tynkami i płytkami bo rura pracuje i coś tam itp.
Tak to się zgadza. Ale tak samo mogą się rozłączyć zaprasowane. Nigdy się nie stosuje rur bezpośrednio w tynku. Zawsze muszą mieć miejsce na pracę. Powinny być zamontowane w peszlu lub otulinie.
Kształtki skręcane zajmują więcej miejsca, przez co trzeba robić większe bruzdy w miejscu kształtek. Osobiście jestem zwolennikiem robienia połączeń zaprasowywanych, ale jeśli ktoś chce sobie zrobić amatorsko jakąś przeróbkę, to może to zrobić. Kształtka nie powinna być zatynkowana, lecz być odizolowana od zaprawy. Wyjątkiem jest zazwyczaj ostatnie kolanko wieszakowe.